Woningcorporatie Vivare heeft in Renkum 45 nieuwbouwwoningen opgeleverd die als eerste in het land voldeden aan de BENG-eisen (Bijna Energieneutraal Gebouw). Ze zijn opgeleverd volgens de ZEN-oplevertoets voor Zeer Energiezuinige Nieuwbouw.

MARKANT UITERLIJK
De bestaande rijtjeswoningen uit de jaren twintig aan de Hogenkampseweg en omgeving in Renkum waren technisch en in afmeting onvoldoende toekomstbestendig om er een ingrijpend verduurzamings- en renovatieplan op los te laten. De woningen hadden wel een markant uiterlijk. Daarom schreven Vivare en de gemeente Renkum voor vervangende nieuwbouw niet alleen een functioneel programma van eisen, maar ook een beeldkwaliteitsplan voor de woningen en de infrastructuur. Ze vroegen drie partijen een plan te ontwikkelen voor slopen, bouw- en woonrijp maken en bouwen. Optimum plus haalde de opdracht binnen.

Optimum plus is een samenwerkingsverband tussen de aannemersbedrijven Van Campen Bouwgroep uit Zelhem en Klomps Bouwbedrijf uit Dinxperlo, en architectenbureau ARX uit Hengelo (GD). De samenwerking tussen de bedrijven is tijdens de crisis ontstaan. Beide bedrijven waren tien jaar geleden al koplopers in energetisch en duurzaam bouwen. Door hun kennis te bundelen en samen op duurzaamheid in te zetten, hebben ze de crisis overleefd. “Sinds een jaar of zes werken we samen. We versterken elkaar in uitvragen en werken daardoor efficiënter en goedkoper”, legt Mark Evers van Optimum plus uit. “We hebben een aantal ketenpartners, zoals een architect, een energetisch adviseur, een onderhoudsspecialist en een installateur. Vanaf het begin van het ontwerp werken we over de volle linie samen om het project zo goed mogelijk te engineeren.”

Traditioneel casco
Bij de ontwikkeling van het herstructurerings- en bouwplan was bij alle partijen veel aandacht voor het bewonerscomfort, de gezondheid, opleverkwaliteit en betaalbaarheid. Doel was meer comfort en woonplezier bij een lagere energierekening. Er is gekozen voor een goed geïsoleerd oerdegelijk traditioneel casco van steenachtige materialen en kunststof kozijnen met triple glas, zodat je daar in de toekomst niets meer aan hoeft op te waarderen en het onderhoud beperkt blijft. Dankzij de goed geïsoleerde schil hebben de woningen een lage warmtevraag en houden ze de opgewekte warmte zo lang mogelijk vast. Om ook al aan toekomstige eisen te voldoen is ervoor gekozen volgens BENG te bouwen: bijna energieneutraal.

BENG eisen
De BENG-eisen gaan vanaf 2020 gelden. Dit impliceerde een woning met een EPC van 0,4, zonder zonnepanelen. Inclusief PV-panelen – een extra investering van 5500 euro – zouden de woningen energieneutraal worden (EPC 0). Daar is uiteindelijk voor gekozen. Voor BENG zijn ook nog de volgende factoren van belang: de energiebehoefte voor verwarming en koeling mag op jaarbasis niet meer dan 25 kWh/m2 zijn. Die is hier 23 kWh/m2. De hoeveelheid fossiele energie die nodig is voor verwarming, koeling en ook warm water en installaties, ofwel de primaire fossiele energievraag, mag niet meer dan 25 kWh/m2 per jaar zijn. Deze is bij dit project 18,9 kWh/m2 per jaar. Het aandeel hernieuwbare energie voor de primaire energievrag mag niet minder zijn dan 50% en die is hier 58%. “We hebben goed gekeken hoe ver je kunt gaan om de huren betaalbaar te houden, bij een maximaal vastgesteld budget”, vertelt Wietse Boonacker, projectleider van Vivare. “Wat kun je maximaal aan de schil doen, hoe heb je zo min mogelijk onderhoud? Zo hebben we gekozen voor kunststof kozijnen om zo min mogelijk schilderwerk aan de buitenkant van de woning te hebben.” Er is om financiële redenen nog niet gekozen voor all-electric. De lagetemperatuurvloerverwarming (begane grond) en LT-radiatoren (verdieping en zolder) werken met een gasgestookte HR+-ketel. Daarnaast is er een gebalanceerd ventilatiesysteem met warmteterugwinning. De bedoeling is dat als over 15 jaar de gasketel aan vervanging toe is, er dan voor een oplossing zonder fossiele brandstoffen wordt gekozen. Daarvoor was het budget nu te klein. Het koken is wel al elektrisch.

Kalkzandsteen met kanaalplaatvloeren
Het casco is uitgevoerd in kalkzandsteen met een gemetseld buitenspouwblad. “We wilden een massief casco. Toen we gingen bouwen was er een probleem met de levering van prefab beton. De vraag ernaar werd weer groter met als gevolg langere levertijden en een hogere prijs. Daarom hebben we gekozen voor kalkzandsteen met kanaalplaatvloeren. Maar prefab beton had ook gekund. Dat is het voordeel van een prestatiecontract: je hoeft je niet aan een bestektekening te houden.” De eisen voor het beeldkwaliteitsplan waren de oorzaak van de verschillen in dakgoot voor en achter. De voorzijde werd voorzien van een overstek middels een polyester goot, terwijl aan de achterzijde werd gekozen voor een eenvoudigere en goedkopere zinken goot. Dit om binnen het gehele plan kwaliteit toe te voegen waar gevraagd, maar tevens op andere posities op het budget te letten. Maar volgens Mark Evers bleek bij de uitvoering dat door het hanteren van twee systemen en het benodigde aftimmerwerk bij de zinken goot er minder verschil in de kosten was dan gedacht.

Bij een volgend project krijgt de achterzijde waarschijnlijk dezelfde polyester goot als voor. ZEN-oplevertoets De 45 grondgebonden nieuwbouwwoningen zijn inmiddels bewoond: 41 eengezinswoningen, 3 levensloopbestendige woningen (met badkamer en slaapkamer op begane grond) en 1 mindervalidewoning (MIVA). Het is officieel het eerste project volgens de ZEN-oplevertoets. ZEN is sinds 2015 het vervolgprogramma van het Lente-akkoord. ZEN staat voor zeer energiezuinige nieuwbouw: van bijna energieneutraal (BENG) tot energieleverend, met de bewoner als uitgangspunt. De klanttevredenheid moet uiterlijk een jaar na oplevering worden gemeten door middel van een klanttevredenheidscijfer. Het streven is een rapportcijfer van 7,5 of hoger.

Monitoring
Nu het project af is, gaat men toetsen of de berekende energetische beloftes ook worden waargemaakt. De komende tijd gaat Vivare de ervaringen samen met 20 bewoners monitoren: de woningen zelf, de installaties en het energieverbruik. Energieneutraal betekent een energierekening van 30 tot 50 euro. De ervaring leert dat de meeste energie naar de warmwatervoorziening gaat. De bewoners moeten goed worden geïnstrueerd en geïnformeerd. “De gebruikershandleiding moet worden vereenvoudigd. Die is nog te technisch”, zegt Wietse Boonacker. “Als je wilt dat bewoners optimaal gebruikmaken van de mogelijkheden van hun huis en de installaties, dan moet je de uitleg zo gebruiksvriendelijk mogelijk maken.”

bron: www.bouwwereld.nl